Prezentacje multimedialne a prawo autorskie – kiedy i jak można korzystać z twórczości innych osób?

Prezentacje multimedialne od lat są doskonałym urozmaiceniem lekcji, wykładów, szkoleń i konferencji. Przygotowanie ciekawej, merytorycznej i atrakcyjnej wizualnie prezentacji nie jest łatwym zadaniem – wymaga nie tylko poczucia estetyki i poświęcenia dużej ilości czasu, ale także podstawowej wiedzy z zakresu prawa autorskiego. Kiedy i w jaki sposób możemy korzystać ze zdjęć, grafik, piosenek i filmów znalezionych w Internecie?

Wyjątek edukacyjny w prawie autorskim – prezentacje multimedialne w instytucjach oświaty

Korzystanie z utworów innych twórców wymaga licencji, najczęściej płatnej. Są jednak wyjątki, które zezwalają na wykorzystywanie twórczości lub fragmentów twórczości bez zgody osoby zarządzającej twórczością autora. Prawo autorskie przewiduje między innymi wyjątek edukacyjny, dzięki któremu korzystanie z utworów możliwe jest w ramach dozwolonego użytku publicznego.

Jeszcze jakiś czas temu wyjątek edukacyjny sformułowany był bardzo ogólnie, można było go więc interpretować dość szeroko. Pozwalało to na wykorzystywanie utworów w prezentacjach multimedialnych i innych formach w ramach szkoleń czy konferencji w firmach. 11 września 2015 roku wprowadzono nowelizację prawa autorskiego, która precyzuje wyjątek edukacyjny. Zdefiniowano pojęcie instytucji oświatowych, jako placówki należące do uregulowanego ustawowo systemu oświaty. Oznacza to, że z wyjątku edukacyjnego w prawie autorskim mogą obecnie korzystać jedynie szkoły, uczelnie, instytuty naukowe, kuratorium oświaty, przedszkola i inne jednostki oświatowe.

Prezentacje multimedialne a prawo cytatu

Prawo cytatu to wyjątek w prawie autorskim, który pozwala nie tylko na cytowanie treści, ale także wykorzystywanie zdjęć, obrazków czy grafik. W celu wyjaśniania, polemiki, analizy krytycznej lub naukowej możemy wykorzystywać fragmenty utworów, np. obrazy czy fotografie w prezentacji multimedialnej. Należy pamiętać, że na prawo cytatu możemy powoływać się wówczas, gdy utwory innych osób będziemy umieszczać w pracy, która nosi znamiona indywidualności i oryginalności.

Ustawa nie określa natomiast, jak obszerne fragmenty piosenek i innych utworów możemy wykorzystywać – chodzi jednak o to, by fragmenty były na tyle duże, by nie było wątpliwości co do tego, z jakiego cytowane fragmenty pochodzą. W całości możemy wykorzystywać krótkie formy, a także fotografie, obrazy, grafiki. Prawo cytatu nie przewiduje jednak sytuacji, gdy zdjęcie wykorzystujemy w celu uatrakcyjnienia prezentacji multimedialnej – fotografia nie może być więc wykorzystywana jako tło szablonu, ponieważ w takiej sytuacji nie podlega ona krytyce czy analizie, o których mowa w prawie cytatu.

Zdjęcia z wolnych licencji w prezentacjach multimedialnych

Zdjęcia umieszczane w sieci na prawach wolnych licencji lub licencji na prawach Creatives Commons można wykorzystywać w prezentacjach multimedialnych, jednak i ta możliwość obwarowana jest pewnymi warunkami:

• utwory nie mogą być modyfikowane
• utwory muszą być podpisane nazwiskiem autora
• prezentacje multimedialne i inne prace, w których wykorzystujemy czyjąś twórczość na mocy prawa CC lub wolnych licencji podlegają tym samym warunkom licencyjnym

Wszystkie utwory, które zamieszczamy w prezentacjach multimedialnych należy podpisywać, a także wskazywać ich źródło. W przypadku, gdy nie jesteśmy w stanie określić, kto jest twórcą, wystarczy podać źródło, np. adres strony www.

Artykuł powstał we współpracy z agencją graficzną Re-prezentacja.